Kars-Tiflis-Bakü Demiryolunun devamı olarak düşünülen ve Kars’tan başlayan proje Kars’ın Digor ilçesinden geçerek Iğdır’ın Tuzluca ilçesinden geçip Iğdır Merkez, Karakoyunlu, Aralık ve DİLUCU sınır kapısından Nahçivan’a uzanan bir hat. Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu-Nahçıvan Demiryolu bağlantısı projesi ile ilgili hazırlanan CED Raporu, halkın görüş ve önerilerine sunuldu. Proje CED Yönetmeliği’nin 14. Maddesi 1 No’lu bendi gereği bakanlıkta ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüklerinde 10 (on) gün süre ile görüşe açıldı. Bu süre içerisinde bölge halkı veya kurumları gördükleri aksaklıkları ve önerileri ilgili kurumlara müracaat edilebilecek. PROJEYE İLK SORU ÖNERGESİ ESKİ VEKİL DURSUN AKDEMİR’DEN GELMİŞTİ Hatırlanacağı üzere, Kars-Iğdır-Nahcıvan Demiryolu Projesi’nin uzun bir süredir hayata geçirilmemesi üzerine 22. Dönem Iğdır bağımsız Milletvekili Prof. Dr. Dursun AKDEMİR, dönemin ulaştırma bakanı BİNALİ Yıldırım’a üç soruyu kapsayan bir soru önergesi vermişti. 2005 yılının Ağustos Ayı’nda Akdemir, bu önerge ile Ulaştırma Bakanı’na proje için yapılan çalışmaların hangi aşamada olduğu, bu denli mühim bir projenin hayata geçirilmesinin neden bu kadar zaman aldığı, ve ne zaman hayata geçirilebileceğini sormuştu. Aynı yılın Kasım Ayı’nda önergeye verilen cevapta, Kars-Iğdır-Nahcıvan Demiryolu Bağlantısının fizibilite etüdünün 1994 yılında ODTÜ tarafından yapıldığı, ancak hat fizibil etüdünün çıkmadığından projenin hayata geçirilemeyeceği, yeniden bir fizibilite raporunun hazırlanması gerektiği, bütçe imkanlarının müsait olmasının beklendiği şeklinde olmuştu. AZERBAYCAN ZAFERİYLE TEKRAR GÜNDEME GELDİ Görüldüğü gibi, 1994 yılında üzerinde çalışılan ve 2005 yılında gündeme getirilen bu proje, Karabağ Zaferi ve Nahcivan-Azerbaycan Koridorunun açılacak olması münasebetiyle tekrar gündeme girmiştir. Bu çerçevede, Kars-Iğdır-Nahcıvan Demiryolu projesi için zemin etüdü çalışmaları devam etmektedir. Projenin hayata geçmesi durumunda, Türkiye ve Azerbaycan sadece kara yoluyla değil Demir yolu ile de arada başka ülke olmadan birbirine kesintisiz olarak bağlanmış olacaktır. Bu demiryolu bağlantısı sadece iki ülkeyi değil, birçok ülkeyi de birbirine bağlayacaktır. TUZLUCA VE ARALIK İLÇELERİ’NE İSTASYON KONUŞLANDIRILMAMIŞ OLMASINA TEPKİLER Sözü geçen proje incelendiğinde 5 ilçe de istasyon bulunuyor. İstasyon planlaması yapılmayan Tuzluca ve Aralık İlçelerinin de istasyon konuşlandırılması hususu, Iğdırlı vatandaşları harekete geçirdi. Özellikle bağımsız olarak katıldığı 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde XXII. Dönem Iğdır vekili olarak seçilen Prof. Dr. Dursun AKDEMİR, şimdilerde projelendirilen ve yatırım programına alınan demiryolu hattında Iğdır’ın iki önemli ilçesinde istasyon olmamasına dikkat çekerek kamuoyunu bilgilendirmek adına yeniden elini taşlar altına soktu. PROJENİN HAYATA GEÇMESİYLE BİR ÇOK KAZANCIMIZ OLACAK Erzurum Atatürk üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kerem KARABULUT ise bu konuda tedaylı bir yazı hazırladı. Kendisi de aslen Iğdırlı olan Karabulut, uzmanlık alanına giren proje hakkında aşağıdaki bilgilendirmeyi yaptı, “DENİZDEN VE DEMİRDEN İPEKYOLU” Kars-Iğdır-Nahcivan Demiryolunun uluslararası bağlantıları “Denizden ve Demirden İpekyolu” olarak nitelendirilebilir. Çünkü bu proje ile Hazar Denizi, Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz ve bağlantılı olarak okyanus bağlantısının eksik kalan bir kolu tamamlanmış olacaktır. Birinci kol Kars-Tiflis-Bakü Demiryolu, ikinci kol ise Kars-Iğdır-Nahcivan-Bakü bağlantısı olacaktır. Üstelik ikinci kol daha yakın ve Nahcivan’ı kapsamasıyla da daha anlamlı ve önemli olacaktır. Proje kıtaların yakınlaşması ve ulaşımının etkinleşmesine ilave katkı yapacaktır. Avrupa’dan Çin’e kesintisiz bağlantının yanında, Rusya ile bölgenin ve Türkiye’nin ticari ilişkilerinin gelişmesine de katkı yapacaktır. Karabağ’ın inşası sürecinde Türk inşaat sektörünün düşük maliyetle katkısını ve kazancını artırmasının yanında, Karabağ’daki üretimin de Türkiye üzerinden Avrupa ülkelerine ulaşmasını sağlayarak ciddi bir sinerji yaratacaktır. Bu hattın hayata geçmesi ile bölge kentleri, ilçeleri ve hatta köylerine batıdan tersine göç yaşanabilecektir. Özellikle Covid-19 sürecinin de etkisiyle tek katlı bahçeli evlerde yaşama isteği ve hattın sağlayacağı ticari ve ulaşım imkanlarına bağlı olarak bu süreç ilerleyecektir. Hat güzergahındaki üretimin Nahcivan-Bakü-Aşgabat ve hatta Çin’e ulaşımı sağlanabileceği için hem tarım ve hayvancılık hem de sanayi sektörü gelişim gösterecektir. Yol medeniyettir denir. Demirden İpekyolu’nun kollarından birisi daha tamamlanarak güzergahtaki tüm ülkelerin kültürel etkileşimleri hızlanacaktır. Türkiye-Azerbaycan arasındaki ürün ticaretinin ulaşım maliyeti yarıdan fazla düşecektir. Turizm hareketliliği artacaktır. Çünkü ulaşım maliyetleri yaklaşık üçte iki düzeyinde azalış gösterecektir. Özellikle Nahcivan-Azerbaycan koridorunun açılması ve Karabağ bağlantılı turizm faaliyetleri önemli düzeyde artacaktır. Projenin Türkiye açısından önemli bir kazanımı da özellikle sağlık turizmi açısından olabilir. Nahcivan’ın Doğu Anadolu Bölgesi’nden önemli bir sağlık hizmetleri talebi olacaktır. Bu hat Nahcivan-Azerbaycan koridorundaki hat ile birleşince; Nahcivan, Azerbaycan ve diğer Türk Cumhuriyetlerinden Türkiye’deki sağlık hizmetlerine talep artacaktır. Bunun için yapılacak en önemli hazırlıklardan birisi Nahcivan ile Iğdır arasında bir “sağlık serbest bölgesi” oluşturmaktır. Böylece, Türk sağlık hizmetlerine olan talep uygun ücretlerle karşılanabilecektir. Bölgedeki sağlık serbest bölgesinin altyapısı oluşturulana kadar Kars ve Erzurum illerindeki sağlık hizmetlerine kolay ulaşımı demiryolu sağlayacağı için herhangi bir sorun yaşanmayacaktır. Türkiye’nin demir yolu ile Ağrı dağına bağlanması sağlanmış olacaktır ki, Doğu Ekspresinin bölgeye yaptığı turizm katkısının en az iki katı bir artış yaşanabilecektir. Bütün bu ülkemiz için olumlu sonuçlar doğuracak projenin görünen eksiklikleri de var, Animasyon sunumuna göre, Iğdır ilinin en büyük ilçesi olan Tuzluca ve Aralık ilçelerinde istasyon bulunmamaktadır. Eğer bu iki ilçe ve hatta Karakoyunlu ilçesinde istasyon oluşturulmazsa, projenin bir ayağı eksik kalmış olur. Çünkü, Türkiye’nin en uç ilçelerinde bu bağlantıyı sağlayacak istasyonların olmaması demek üstte sayılan avantajların yarım kalması anlamına gelecektir. SSCB döneminde soğuk savaşın en sıkıntılı gelişmelerini yaşayarak bu yörede ikamet eden vatandaşlarda dışlanmışlık veya önemsenmeyiş duygusu yaratabilecektir. İlgili ilçelerde ikamet edenlerin en az dört katı sayıda göç ile giden insanlarda da küskünlük yaratacaktır. Çünkü böyle bir proje, onların yurtlarına dönüş umutlarını veya akrabalarının refah düzeyine olumlu katkı yapacak beklentilerini yeşertmektedir. Tuzluca ilçesinde bulunan Ünlendi Barajının yakın gelecekte tamamlanacak olması, iklimi uygun olan bu bölgenin tarım ve hayvancılık üretimini artıracaktır. Demiryolu olup istasyon bulunmayan bir yörede bu üretimin Türkiye’nin diğer yörelerine aktarılması zor olacaktır. Ayrıca, üretim sürekliliği açısından olumsuz etki doğuracaktır. İlgili ilçelere yurt içi ve yurt dışı turizm bağlantılarının olumsuz etkilenmesine sebep olabilecektir. Böylece, önemli doğal ve tarihi kaynaklara sahip olan ancak ulaşım ve tanıtım gibi eksikliklere bağlı olarak gelir dağılımı açısından dezavantajlı durumda olan bu yörelerin refah düzeyi olumsuz etkilenecektir. Son olarak halkın görüşlerine açılan bu büyük projede, Iğdır Halkı’nın da bilgilendirilmesiyle yeniden gündeme gelen istasyon konuşlandırılmasındaki revize isteği, ticari ve turizm açısından önem teşkil eden Tuzluca ve Aralık ilçeleri açısından büyük önem taşıyor. BELEDİYE BAŞKANI TÜRKAN SOSYAL MEDYA HESABINDAN ÇAĞRI YAPTI Öte yandan Tuzluca Belediye Başkanı Ahmet Sait Sadrettin Türkan’da kendi sosyal hesabından duyurduğu demiryolu projesine dikkat çekerek, yöre halkının konu hakkında tepkili olmasını istedi. Bu paylaşım üzerine Tuzluca Muhtarları da harekete geçtiler. Şimdi muhtarlar ve halk CİMER üzerinden tepkilerini dile getirerek projede gerekli değişikliklerin yapılmasını ve iki ilçeye istasyon konulmasını isteyecekler. CELAL KARAALİ / KENT YAŞAM GAZETESİ