Kazak edebiyatının temel taşlarından olan şair, düşünür ve devlet adamı Abay Kunanbayoğlu’nun ismi Zeytinburnu’nda yaşatılacak. Zeytinburnu’nun merkezi konumunda olan 58. Bulvar Caddesi’nde yer alan meydana Kazak edebiyatının temel taşlarından olan usta şair Abay Kunanbayoğlu’nun ismi verildi. Meydanın açılış törenine ev sahipliği yapan Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy’un yanı sıra; Kazakistan Başkan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Mukhtar Tleunerdi, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve çok sayıda vatandaş katıldı.
BİZİM İÇİN MEHMET AKİF NEYSE, ABAY KUNANBAYOĞLU DA KAZAKLAR İÇİN ODUR
Açılış töreninde konuşan Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, şairlerin hem kültürlerin inşa sürecindeki rolleri hem de ait oldukları dillerin bir velinimeti olmaları hasebiyle halkların kurucuları olduğunu vurgulayarak, “Abay Kunanbayoğlu da başta şiir olmak üzere edebiyatın farklı alanlarında verdiği eserlerle, modern edebiyattan yaptığı çevirilerle, halk müziği bilgisi ve besteleriyle Kazak edebiyatının ve Kazak halkının kurucularındandır. Onun özellikle sözlü edebiyatın yazılı edebiyata geçmesinde ve daha sonra Abay’ın modern Kazak edebiyatının atası sayılmasına sebep olacak, genç sanatçıların yetişmesindeki payı, bu kuruculuk vasfını Kazak halkı bağlamında daha da perçinlemiştir. Bizim için Millî Şairimiz Mehmet Akif neyse, 1904 yılında Semey’de vefat eden Abay da onurlu duruşu, bıraktığı eserler ve mirasıyla Kazaklar için odur. Büyük sanatçılar, adını ve eserlerini kendi ülkelerine olduğu kadar bütün dünyaya da emanet ederler. Bizler Zeytinburnu’nda bu emanete olan saygımızı göstermek ve büyük şairi Kazak hemşerilerimizle birlikte selamlamak maksadıyla; bir okula, bir caddeye ve en son olarak da ilçemizin en önemli meydanlarından birine onun adını verdik. Abay Kunanbayoğlu Meydanı ilçemiz ve Kazak hemşerilerimiz için hayırlı olsun.” ifadelerini kullandı.
ABAY KUNANBAYOĞLU KİMDİR?
Kazak şair, besteci ve filozof. Liberal İslam'ı da temel alarak Kazak Medeniyetini Avrupa ve Rus medeniyetlerine yakınlaştırmayı hedefleyen bir reformcuydu. Şiirlerinde genel olarak, Kazak halkının sosyal ve ahlaki sorunlarına değinmiştir.
İlk yılları ve eğitimi
Abay, Kunanbay ve Uljan çiftinin bir oğlu olarak, 10 Ağustos 1845'te Doğu Kazakistan Eyaletindeki Şıngıs dağındaki Argın klanında doğdu. Doğum adı İbrahim idi, ancak daha sonra Kazakça'da dikkatli anlamına gelen Abay takma adı verildi. Eğitim hayatına bir Rus okulunda başladı, ardından bir medreseye gitti. Semeyde okurken Mihail Lermontov ve Aleksandr Puşkin'in eserlerini okudu. Arap, Fars ve Türk edebiyatının eserlerini taklit ederek şiirlerini yazmaya başlamıştır.
Katkıları
Abay'ın Kazak kültürü ve halkbilimine yaptığı ana katkılar, büyük bir milliyetçilik duygusu besleyen ve Kazak halk kültürünün gelişmesini sağlayan şiirleriyle olmuştur. O'ndan önce çoğu Kazak şairleri, Kazak bozkırlarında yaşayan insanların göçebe alışkanlıklarını yansıtan sözlü eserler vermişlerdir. Abay'ın hayatı boyunca bir dizi önemli sosyo-politik ve sosyo-ekonomik değişimler meydana gelmiştir. Gelişen Kazakistan'ın Rus, Batı ve Asya gibi birkaç kültürün yaşam felsefelerinin etkisine maruz kalmasıyla birlikte eğitim imkânları direkt olarak bu olaydan etkilendi. Abay Kunanbay kendisi bu yeni açılan coğrafyanın felsefi tarihi ve kültürü hakkında bilgi sahibi oldu. Bu çalışma,çaba ve duygularla, Abay'ın yaratıcı şairliği, eğitimli Kazakların felsefi düşüncelerini etkiledi.
Halkın yeni usulde eğitim görmesi için çaba sarf etti. Abay, şiir yazdığı gibi, ünlü Rus şairlerinden tercümeler yapmış, halkına Rus şair ve ediplerini tanıtmak istemiştir. Şiirleri şekil ve muhteva bakımından halk şiirlerinden tesirinde kalmıştır. Genellikle didaktik olan şiirleri 1906 yılında ölümünden sonra yayımlanmış, Rus İhtilali'nden sonra da 1921 ve 1922 yıllarında iki defa basılmıştır
Mirası
Kazak bağımsızlığı için çalışmış Alaş Orda hareketi liderleri onu esin kaynağı ve ruhani liderleri olarak görüyorlardı.
Abay'ın çağdaş Kazak figürü genellikle, tamamiyle geleneksel kıyafetler içinde ve elinde Kazak milli çalgısı olan tamburu tutarken tasvir edilir. Bugün, Kazaklar Abay'a halkı milli bilince bürüyen ilk halk kahramanlarından biri olarak saygı göstermektedirler. Almaata'daki Kazak Devlet Üniversitesi ve şehrin ana bulvarlarından biri Abay'dan sonra O'nun ismiyle anılmıştır.
Abay'ın öğrencileri arasında yeğeni olan, tarihçi, filozof, düşünür ve şair, Şekerim Kudayberdioğlu da vardır (1858 - 1931).
Kazakistan'ın birçok şehrinde ve Rusya'nın başkenti Moskova'da heykelleri bulunmaktadır.
Hayatını konu alan bir film 1983 yılında Abay adıyla Kazakfilm tarafından çekilmiştir. Abay ayrıca ünlü Kazak hikâyecilerinden Muhtar Avezov'un da bir romanına konu olmuştur.
Doğumunun 175. yılı dolayısıyla 2020 yılı Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı tarafından Abay Kunanbayoğlu yılı ilan edilmiştir. KENT YAŞAM
