Sayıştay’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu yayımlandı. Sayıştay yetkililerinin denetim görüşlerini beyan ettiği raporda 62 kalem hizmette usulsüzlük bulgusuna rastlanmış. İstanbul Otogarı’ndaki ruhsatsız işyerlerinden Deniz Taksi hizmetlerinin ihalesiz yürütülmesine; yolcu taşımacılığındaki izin veya ruhsat belgesi olmayan kişilerin faaliyetinden, belediyenin kiraladığı araçlara kadar pek çok şey rapora girmiş durumda. Rapordaki 57 ve 58 numaralı bulgular ise en dikkat çekici olanlar. DAĞITILAN SÜTLERİ PAKETLEMEK AMAÇ DIŞIYMIŞ Rapordaki 57 numaralı bulguda sütün ihalesiz alınmasını, işlenip paketlenmesini bir nevi yolsuzluk olarak değerlendirmişler. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal İşler ve Yardım Esasları Yönetmeliği hükümlerine göre belirlenen ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere satın alınan birer litrelik paketlenmiş haldeki sütler, 4734 sayılı Kanun’un istisna hükümlerinin yer aldığı 3’üncü maddesinin (a) bendine göre ihalesiz olarak İstanbul İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği İktisadi İşletmesinden satın alınıyordu. Kanun maddesine göre “Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,” istisna olarak kabul ediliyordu. Sayıştay ise bu sütlerin ihtiyaç sahiplerine dağıtılacak duruma gelebilmesi için işlenip paketlenmesinin endüstriyel ürün olduğu görüşüne yer vermiş. Paketleyenin bir işletme olması nedeniyle yapılan dağıtımın istisna olamayacağına ve usulsüzlük yapıldığına kanaat getirmiş. Sayıştay raporunda şu ifadelere yer verilmiş: İdare tarafından; dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımların; belediyelerin görev ve yetkileri arasında yer aldığı ifade edilmiştir. Ancak, belediyelerin kuruluş amacı, mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçların karşılanması olup, belediyeler bir şeyi ‘işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak’ amacıyla kurulmamışlardır. Belediyelerin görevleri arasında muhtaç ve yoksullara yardım olduğunu kabul etmişler fakat sütlerin işlenip, paketlenmesini amaç dışı bulmuşlar. BEBEK ANNELERİNE ÜCRETSİZ ULAŞIM HAKKI USÜLSÜZ Bebek ve çocukların süt ihtiyacına takılmak yetmemiş. Sayıştay’ın mevzuata aykırı bulduğu 58 numaralı bulguda ise İstanbul'da ikamet eden 0-4 yaş arası çocuk sahibi annelerin toplu ulaşımdan ücretsiz olarak faydalandığı 'Anne Kart' oldu. Sayıştay bu kararın yasaya uygun olmadığını belirterek, “Hangi amaçla olursa olsun, hizmet sunumunda ücretsiz veya indirimli tarife uygulama belirleme yetkisi 4736 sayılı Kanun gereğince Cumhurbaşkanına aittir.” dedi. Raporda şu ifadeler yer alıyor: “4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1’inci maddesinde; ‘… il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, … özel hukuk hükümlerine tâbi, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kuruluşlar, … ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmaz. Cumhurbaşkanı birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi veya kurumları tespit etmeye yetkilidir.’ denilmektedir. Ayrıca, Kanun’un aynı maddesinde, belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelerin, toplu taşım hizmetlerinde öğrenci ve basın kimlik kartı sahiplerine indirim uygulamaya yetkili oldukları hüküm altına alınmıştır. Kanun maddesinde, ücretsiz veya indirimli tarifeden yararlanacak olanlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerindeki kişiler yer almaktadır. Bu düzenlemelere rağmen, İdarece, mevzuatında yer almadığı halde, bazı günlerde tüm kişilere, bazı günlerde ise belirli bazı kesimlere (öğrenci ve sınav görevlileri, 0-4 yaşında çocuğu olan anneler gibi) ücretsiz olarak hizmetten yararlanma hakkı tanındığı, söz konusu yararlanmalar karşılığında oluşan geçiş bedellerinin, toplu taşıma işletmecilerine Belediye bütçesinden ödendiği görülmüştür.” Bulgunun denetim tespiti sonrasında 0-4 yaş çocukların annelerine ücretsiz taşıma hakkının yalnızca Cumhurbaşkanlığı tarafından sağlanabileceği İBB’nin annelere böyle bir hak tanıyamayacağı ifade edilmiş. “MECLİS YETKİSİZ KARAR ÇIKARMIŞ” İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’nun 58 numaralı bulgusundaki ilginçliğe dikkat çeken Yaşam Medya Grubu Hukuk Danışmanı Eda Ateş Adıyeke ; “Rapordaki 58 numaralı bulgunun ‘Toplu Taşıma Araçlarında Bazı Günlerde Bazı Kişiler İçin İndirimli-Ücretsiz Kullanım Hakkı Verilmesi’ başlıklı (a) bendinde netice belirtilmeden önce şu ifadelere yer verilmiş: ‘ .... denetim tespiti sonrasında, İdare tarafında; trafik yoğunluğunun azaltılması, toplu ulaşımı teşvik edilmesi, özel araç kullanımının azaltması ve buna bağlı olarak otomobil kullanımından kaynaklı karbon salınımını azaltmak amacıyla bazı günlerde ücretsiz - indirimli tarife uygulandığı, ayrıca annelerin sosyal hayata katılımını artırmak ve aile ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla; İstanbul’da 4 yaş ve altında olan yaklaşık 1 milyon 160 bin çocuğun annelerine ücretsiz ulaşım kartı verilmesi ve toplu taşıma kuruluşlarının işbu ücretsiz taşımadan dolayı oluşabilecek muhtemel kayıplarının Belediye bütçesinden karşılanması konusunda Meclis Kararı alındığı, akabinde UKOME Kararı ile de Anne Kart adlı İstanbulkart düzenlemesinin gerçekleştirildiği ifade edilmiş ise de; bulgu da ayrıntılı olarak açıklandığı üzere; hangi amaçla olursa olsun, hizmet sunumunda ücretsiz veya indirimli tarife uygulama belirleme yetkisi 4736 sayılı Kanun gereğince Cumhurbaşkanına aittir. Netice olarak; mevzuatına göre, toplu taşıma araçlarından kimlerin ücretsiz veya indirimli olarak yararlanabilecekleri belirlenmiş olduğundan, mevzuatında yer almayan kullanıcılara bazı günlerde ücretsiz veya indirimli yararlanma hakkı tanınmaması ve karşılığının bütçeden ödenmemesi uygun olacaktır. İBB MECLİSİ ERDOĞAN’IN YETKİSİNİ KULLANMIŞ Yani rapor diyor ki İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi yalnızca Cumhurbaşkanı’nda olan bir yetkiyi usulsüz bir şekilde kullanıp, ücretsiz taşımadan doğan kayıpların belediye bütçesinden karşılanması yönünde bir meclis kararı alamaz. Meclis bu durumda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ait olan bir yetkiyi gasp etmiş oluyor. İBB Meclis dağılımına dikkat çekmek istiyorum. Adalet ve Kalkınma Partisi 176, CHP 119, İyi Parti 12 ve MHP 4 meclis üyesine sahip. Bu tabloya göre Cumhur İttifakı üyesi MHP dahi annelerin ücretsiz taşınmasına karşı çıksa sonuç değişmiyor. 176 evet, 135 hayır oyu ile Adalet ve Kalkınma Partisi Grubu 0-4 yaş çocuğu olan annelerin ücretsiz taşınması yönünde meclis kararı çıkarabiliyor. Sayıştay’ın usulsüz bulduğu bu kararı 119 CHP, 12 İyi Parti meclis üyesi ile millet ittifakı 131 meclis üyesi toplamı ile çıkaramıyor. Sayıştay’ın bu raporundaki en ilginç tespit İBB Meclisi Adalet ve Kalkınma Partisi Grubu’nun partinin genel başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ait bir yetkiyi kullanmalarının usulsüzlük olarak tespit etmiş olmalarıdır. “ değerlendirmesinde bulundu. TAYFUN ERCAN / KENT YAŞAM