2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. maddesi, alkollü veya /uyarıcı madde etkisi altında araç kullanımını yasaklıyor. Yasaya göre şoförün ehliyetine iki ila beş yıl arasında el konulabiliyor. Bu durumu yaşayan şoförün sürenin uzun tutulduğunu belirterek ehliyetlerinin geri verilmesini istiyor. Ancak bu isteğe herhangi bir girişim yok. Şoförler medya yolu ile sesini yetkililere duyurmaya çalışarak sıkıntılarını dile getiriyor. Pişman olan şoförler İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'dan af talep ederken TBMM'de ki milletvekillerinin de bu konuya duyarlı olmasını diliyor.
UZUN SÜRE EHLİYETE EL KONULUYOR
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. maddesi, alkollü veya uyuşturucu/uyarıcı madde etkisi altında araç kullanımını yasaklar. Bu maddeye göre; araç şoförün kanında 0,50 promil üzeri alkol veya benzeri maddelerin tespiti halinde, her seferinde idari para cezası verilir ve sürücü belgesine el konularak 6 ay süreyle geri alınır. Aynı kural kapsamındaki alkollü kullanımın bir yılda tekrarında ikinci kez 877 TL ceza ve ehliyetin 2 yıl, üçüncü ve daha fazla kez tekrarda 1.407 TL ceza ve ehliyetin 5 yıl süreyle geri alınması öngörülüyor. Ayrıca, tespit edilen sürücü kusurlu kaza yapmışsa Türk Ceza Kanunu hükümleri de uygulanır. Uyuşturucu/uyarıcı madde tesbitinde ise 3.600 TL ceza ve 5 yıl ehliyet geri alma cezası bulunuyor.
GERİ ALMAK O KADAR KOLAY DEĞİL
Bu hükümler uyarınca ihlalde bulunanlar, kaza olup olmamasına göre ceza alır ve süreli olarak ehliyet kaybına uğtuyor. (Kanunda “geri alma” denilen bu işlem, belirlenen süre sonunda kişi gerekli şartları yerine getirerek ehliyetini geri alabilir.) Ehliyet iptali/geri alınması nedenleri: Özetle, Karayolları Trafik Kanunu 48. madde kapsamında araç sürücüsünün alkollü veya uyuşturucu/uyarıcı madde etkisindeyken araç kullanması cezalandırılır. İlk tespitte 6 ay, tekrarda 2–5 yıl arasında ehliyetine el konuluyor. Bu süre dolunca sürücü tekrar sağlık raporu vb. belgelerle ehliyetine kavuşabiliyor. Kanun maddesinde doğrudan “iptal” terimi geçmemekle birlikte, uygulamada uzun süreli geri almaya uğrayan sürücülere halk arasında ehliyetlerinin “iptal edildiği” denilebilmekte.
Af Düzenlemesi Hakkında Resmi Durum
Bugüne dek Resmî Gazete’de yayımlanmış bir sürücü affı düzenlemesi bulunmuyor. Şu ana kadar hiçbir kanun veya yönetmelik, 48. madde kapsamındaki ehliyet iptallerine yönelik genel bir affı yürürlüğe koymuyor. Aksine, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya 20 Nisan 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, sosyal medyada yer alan “sürücü affı” iddialarını açıkça yalanlamış, “‘Sürücü affı’ konusu kesinlikle gündemimizde yok” ifadelerini kullanmıştı. Aynı açıklamada Yerlikaya, “19 Nisan 2025 itibarıyla ehliyeti geçici olarak geri alınan sürücü sayısı 689 bin 946’ya ulaştı” bilgisini paylaşmıştı.
Emniyet Genel Müdürlüğü de bu açıklamayı resmi internet sitesinde duyurarak, sürücü affının gündemde olmadığını vurgulamıştır. Henüz Meclis’te görüşülen veya kabul edilmiş bir af kanunu veya Cumhurbaşkanlığı kararı da yok. Kamuda ve hukuk çevrelerinde gündeme getirilen öneriler olsa da (örneğin 2022’de TBMM oturumlarında “tek seferlik ehliyet affı” teklifleri konuşulmuş resmi makamlardan somut bir düzenleme çıkmamıştır. Dolayısıyla, Resmî Gazete’de yayımlanma tarihi veya yürürlük bilgisi bulunmamaktadır.
Affın Olası Kapsamı ve Başvuru Süreci
Resmî bir düzenleme olmadığı için ehliyet affının kapsamı henüz belirlenmemiştir. Geçmişte dile getirilen öneriler genellikle sadece alkollü araç kullanımı nedeniyle ehliyeti alınan sürücüler ve “kasıtsız kazalar” gibi sınırlı haller için bir defaya mahsus af öngörmektedir. Örneğin bazı görüşlerde, insan hayatına kastetmeyen veya kasten yaralamayan sürücüler için af önerilmiştir ancak bunlar henüz öneri düzeyinde.
AF İÇİN TBMM’NİN ONAYI GEREKİYOR
Resmî açıklama olmadığı için, kimlerin affedileceği, hangi tarih aralığındaki ihlallerin kapsanacağı, hangi ceza/eylem türlerini içereceği net değil. İddialara göre teklif edilse bile, kapsamlı bir af kanunu için TBMM onayı gerekiyor.
Başvuru süreci
Mevcut durumda başvurulacak bir makam veya süreç bulunmuyor. Eğer ileride bir af düzenlemesi çıkarılırsa, uygulama muhtemelen İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü veya e-Devlet üzerinden yürütülecek ve belirlenen süre içinde müracaat zorunlu tutulacak.
Yetkili kurumlardan açıklamalar
Konuyla ilgili en güncel ve yetkili açıklama İçişleri Bakanlığı’ndan gelmiştir. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın 20 Nisan 2025’teki açıklaması. Yerlikaya, İçişleri Bakanlığı ve bağlı Emniyet Genel Müdürlüğü “Sürücü affı” iddialarını şiddetle reddetmiş, trafik kurallarını ihlal edenlere karşı taviz verilmeyeceği mesajını iletmişti, ayrıca kazalar ve trafik güvenliğiyle ilgili önlemlerin vatandaşın yararına getirildiği kaydetmişti.
Adalet Bakanlığı ve diğer kurumlar bu konuyla ilgili ayrıca bir açıklama yapmamış; ancak Adalet Bakanı Tunç da genel af konusunda “gündemde yok” mesajı vermişti. Mağdur olduğunu ve ekmeğini şoförlükten kazananlar af taleplerinin gündeme gelmesi gerektiğinin altını çiziyor.
