İnternet çağı diye adlandırılan yaşadığımız bu dönemde, birçok ihtiyacımız internet üzerinden giderilmektedir. Bununla birlikte alışveriş adı altında birçok ürünün satıldığı E-Ticaret firmalarının sayısı da hızla çoğalmaktadır.
E-Ticaret firmaları dışında bakacak olursak sosyal medya aracılığıyla ürün satışları da artış göstermektedir. Günümüzde bunu en çok İnstagram üzerinde yapıldığı ve yine bu hesap üzerinde yapılan satışlarda hukuk kurallarına dikkat eden az sayıda satıcının bulunduğu görülmektedir. Vergisel açıdan vergi mükellefi olup olmadıkları, tüketicilere yaptıkları satışlarda tüketici kanunu uygun hareket edip etmedikleri belirsiz olmakla bu satışları yapan kişilerin hukukçulardan bilgi edinmeleri ve vergisel açıdan vergi kimliğine sahip olmaları gerektiğini belirtmek isteriz.
TÜKETİCİLERİN SOSYAL MEDYA ÜZERİNDE YAPTIKLARI ALIŞVERİŞLERDE HAKLARI
Tüketici olarak sosyal medya üzerinde satış yapan bir kişinin bir ürün beğendiniz. Bu ürünü almak için satıcı ile iletişim kurduktan sonra sırasıyla size;
1- Ön bilgilendirme adı altında tarafınıza bilgi verilmesi gerekir.
Ön Bilgilendirme: Tüketici Kanunumuzda tanımlanan mesafeli sözleşmelerin taraflar arasında kurulmadan önce satıcı sağlayıcıya ön bilgilendirme yapmakla yükümlüdür. Ön bilgilendirmeyi bir form gibi kabul edersek bu form içerisinde yer alması gereken bazı maddeler şunlardır;
a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
b) Satıcının adı veya unvanı, varsa MERSİS numarası,
c) Tüketicinin satıcı ile hızlı bir şekilde irtibat kurmasına imkan veren, satıcının açık adresi, telefon numarası ve benzeri iletişim bilgileri ile varsa satıcının adına ya da hesabına hareket edenin kimliği ve adresi,
ç) Mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı, niteliği itibariyle önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa tüm nakliye, teslim ve benzeri ek masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
d) Ödeme, teslimat, ifaya ilişkin bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler ve satıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri,
e) Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler,
f) Cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgi,
Yukarıda yer alan bilgileri özetlersek, satış işleminden önce satıcının tüketiciye, ürün hakkında bilgi, ticaret ünvanı, iletişim bilgileri ve mersis numarası, cayma hakkı gibi bilgileri vermekle yükümlüdür.
Sosyal medya üzerinde satılan ürünlerde haliyle ön bilgilendirme yapılması zor bir durumdur. Bu durumun sağlanması işlemin hukuki açıdan zorunlu olması ve tüketicinin bir hakkıdır. Eğer ön bilgilendirme yapılmaz ise tüketicinin mağduriyeti doğacaktır.
2- Tüketici beğendiği ürünü almak istediğinde satıcı ile tüketici arasında mesafeli sözleşme kurulur.
Mesafeli Sözleşme: Satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu anda dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmeleri ifade eder. Sosyal medya üzerinden yapılan satışlar mesafeli sözleşmenin konusuna dahildir.
Satıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı tarihten itibaren taahhüt ettiği süre içinde edimini yerine getirmek zorundadır. Mal satışlarında bu süre her halükarda otuz günü geçemez. Satıcı bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda, tüketici sözleşmeyi feshedebilir.
- Tüketicinin internet üzerinden almış olduğu ürün kendisine geldikten sonra cayma hakkı vardır.
Cayma Hakkı: Tüketici, 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Tüketici, cayma hakkı süresi içinde malın kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu olmayacaktır.
TÜKETİCİLERİN YAŞADIKLARI SORUNLAR VE HUKUKİ BAŞVURULARI
Örnek bir olay anlatarak bu konuyu açıklamak gerekir ise; sosyal medya üzerinden bir ayakkabı beğendiniz. Bu ayakkabıyı satan kişinin profilinde, ‘’cayma hakkı yoktur’’, ‘’değişim yoktur’’, ‘’iade süresi 3 gündür’’, şeklinde açıklamalar bulunmakta. Bu açıklamalar başlı başına tüketici kanunu ve ilgili yönetmeliklere aykırılık oluşturmaktadır. Tüketici bu konuya önem vermeyerek beğendiği ayakkabının siparişini verdi. Tabi ki kendisine ön bilgilendirme formu da gönderilmedi. Ürün tüketicinin belirttiği adrese geldiğinde ‘’kapıda ödeme’’ adı altında ürünün ödemesi yaptınız. Ürüne baktığınızda, ürünün 2. el olması, orijinal olmaması, hasarlı olması, ayağınıza olmaması, sizin beğendiğiniz ürün olmaması vb gibi bir durumla karşılaştınız. Satıcı ile iletişim kurduğunuzda ve satıcının ürünü kabul ederek değişim veya iade olarak kabul etmesi halinde sorun oluşmayacak diyebiliriz. Peki, ya satıcı bu durumu kabul etmez ise..? Tarafınıza ön bilgilendirme formu gönderilmediği için satıcının iletişim bilgileri, ticaret ünvanı veya şahıs olarak bilgilerini de bilmiyorsunuz. Bu durum karşısında yargıya başvurmanız halinde davalı olarak göstereceğiniz satıcı bilgileri bilinmemekte olduğu için kime dava açacağınızı da bilmemektesiniz. Bu nedenle satıcının bilgilerini almanız çok önemlidir. Bu yaşananlardan sonra Tüketici Hakem Heyetine veya Tüketici Mahkemelerine başvuruda bulunabilirsiniz.
Av. Abdullah Fırat
