Türkiye, son günlerde Nihal Candan’ın cezaevinde başlayan ve hastanede ölümle sonuçlanan anoreksiya süreciyle sarsıldı. Yaklaşık 23 kiloya kadar düşen Candan, kalbinin iki kez durmasının ardından hayatını kaybetti. Bu trajedi, toplumda görmezden gelinen anoreksiya nervoza sorununu yeniden gündeme taşıdı.
Anoreksiyanın Medyadaki Yeri Nedir?
2000’li yılların başında Selin Toktay örneğiyle Türkiye’de medyada yer bulan anoreksiya, uzun süredir moda endüstrisindeki zayıflık baskısıyla ilişkilendiriliyor. Ancak hastalık yalnızca bireysel değil, toplumsal ve kültürel bir virüs olarak da görülmeli.
Zayıflık Takıntısının Derin Kökenleri: Öjeni Gerçeği
Zayıf beden ideali yalnızca moda tercihi değil. Soner Yalçın’ın Kara Kutu kitabında detaylandırdığı gibi bu anlayış, öjeni politikalarıyla şekillendi. 1900’lü yılların başında ABD’de başlayan bu uygulamalar, kusurlu bedenlerin kontrolünü hedefliyordu. Bu çarpık ideoloji zamanla, zayıflığı disiplin, üstün ırk ve estetikle ilişkilendiren bir kültüre dönüştü.
Sosyal Medya ve Dijital Anoreksiya Dayatması
Bugünün gençleri, Instagram ve TikTok gibi sosyal medya platformlarında sürekli olarak fit vücutlar, düşük kalorili diyetler ve ‘before-after’ zayıflama hikayeleriyle karşılaşıyor. Bu algoritmalar, beden algısı bozuklukları ve yeme bozukluklarını tetikleyici bir rol oynuyor.
ABD’de sosyal medya platformlarına karşı açılan davalarda, bu içeriklerin bilinçli şekilde yaygınlaştırıldığı ve özellikle genç kullanıcıları hedef aldığı iddia ediliyor.
Buzdağının Görünen Kısmı Nihal Candan...
Cezaevinde kaldığı 5 ay boyunca ciddi kilo kaybı yaşayan Nihal Candan’a anoreksiya teşhisi kondu. Ancak tedavi için geç kalındı. Moda dünyasından arkadaşı Pınar Kerimoğlu, Candan’ın bedenini tıpkı kıyafetleri gibi kontrol etmeye çalıştığını ve sonunda bedeninin bu yükü kaldıramadığını vurguladı.
Hayatını Kaybeden Ünlüler:
Anoreksiya, yalnızca estetik kaygıların değil, toplumsal baskıların ölümcül sonucu:
- Karen Carpenter – 32 yaşında kalp yetmezliği (ABD)
- Luisel Ramos – 22 yaşında podyum sonrası hayatını kaybetti (Uruguay)
- Nikki Grahame – 38 yaşında komplikasyonlardan öldü (İngiltere)
- Carly Kempf – 22 yaşında tedavi edilmediği için öldü (ABD)
Anoreksiya Belirtileri Nelerdir?
Davranışsal:
- Kalori takıntısı, öğün atlama
- Az yemek yeme, gizli egzersiz yapma
- Yemekten kaçınma, başkalarını yedirme
Fiziksel:
- Ani ve ciddi kilo kaybı
- Saç dökülmesi, adet kesilmesi
- Kas kaybı, halsizlik, sürekli üşüme
Psikolojik:
- Beden algısında bozulma
- Mükemmeliyetçilik ve özgüven eksikliği
- Anksiyete, depresyon ve içe kapanma
Uyarı: Anoreksiya tedavi edilmezse kalp yetmezliği, kemik erimesi ve ölüm gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Uzman desteği hayati önem taşır.
Anoreksiya Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
1. Tıbbi Müdahale
- Yaşamı tehdit eden durumların (elektrolit bozuklukları, kalp ritmi problemleri) tedavisi
- Kritik VKİ seviyelerinde hastanede yatış
2. Beslenme Desteği
- Diyetisyen eşliğinde kademeli kilo alımı
- “Refeeding syndrome” riskine karşı kontrollü yeniden beslenme
3. Psikoterapi
- Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Beden algısının düzeltilmesi
- Aile Terapisi / Maudsley Yöntemi: Özellikle ergen hastalarda etkili
- Hastanın hem zihinsel hem fiziksel olarak iyileşmesini hedefler
Bu Sadece Bir Moda Değil, Sistematik Beden Mühendisliği
Zayıflık, günümüzde yalnızca bir estetik kaygı değil, küresel sistemlerin dayattığı bir kontrol aracıdır. Soner Yalçın’ın vurguladığı gibi; güzellik ve sağlık endüstrileri, nüfus mühendisliği ideolojilerinden beslenerek, bedenleri biçimlendiren bir baskı rejimi oluşturdu.
